Мантиқсиз кулгу дилни ўлдиради

Сарлавҳани бежизга бундай атамадик. Зеро бир ҳадисда "Ҳаё қилинглар, ҳаё —  энг чиройли либос” дейилган. Аммо айрим қизиқчилар учун ҳаёсизлик энг яхши либосга айланиб қолди, назаримизда. Чунки уларнинг гапларини оила даврасида эшитиб бўлмайди.

Қачон бас қиласиз?

Олдин "Мирзо” театри томошаларини кўпчилик бачкана деб ҳисобларди. Аммо вақт ўтиб театр ўз моҳиятини англагандек бўлди ва анча босиқлик, тарбиявийлик йўлига ўтди. Бу ҳолатни кўпроқ театр раҳбари, таниқли қизиқчи Мирзабек Холмедов ижодида кузатиш мумкин. Унинг кулги остига олган мавзуларида ўзига хос ҳикмат ва ҳаёт ҳақиқатлари акс этмоқда. Лекин бу фикр жамоадаги ҳамма иштирокчиларга ҳам тааллуқли эмас. Айниқса Шукрулло Исроиловнинг латифаларини эшитиб, нима бало, бу қизиқчининг луғат бойлигида тузукроқ  сўз йўқ шекилли, деган ўй келади. Шукрулло Исроилов томошабинга танилгандан буён бепарда латифаларини тилдан қўймайди. Майли,  бу каби қизиқчилар ўзини ҳурмат қилмасин, аммо томошабиннинг ҳурмати деган тушунча бор-ку!

Энг аянчлиси:

Динда ҳам, ахлоқда ҳам икки жинс орасидаги шахсий муносабатлар яширин тутилиши керак. Айниқса эр-хотинлик ришталарини уларнинг ўзларидан бошқа ҳеч ким билмаслиги лозим. Лекин айрим қизиқчиларимиз одамларни кулдириш учун ўзларининг  шахсий муносабатларини ҳам уялмай мавзу қилиб кўтариб чиқади. Гўёки, халқни кулдириш учун бошқа мавзу қолмагандек.

"Дизайн” тарқатаётган "вирус”лар

Ҳаёсизлик, бепарда муносабатларни етакчи мавзу қилиб олиш таниқли қизиқчилардан энди кўзга ташланаётган ёш комедия гуруҳларига ҳам юқяпти, назаримизда. Ёшгина йигитлар халқнинг олдига чиқиб, тап тортмай шунақанги ибосиз  гапларни айтадики, беихтиёр ҳар қандай томошабиннинг юзи қизаради. Мана яқиндан буён "Дизайн” номли комедия жамоаси ёшлар орасида оммалашиб қолди. Тўғриси, бундай  жамоани "вирусга” ўхшатгим келди. Интернетдаги ҳар хил сайтлар, дастурлар орқали чиқиб келаётган ва компюьтерларни зарарлаётган вируслар каби улар ҳам ёшларнинг маънавияти, тарбиясига салбий таъсир кўрсатяпти. Жамоаминг йиллар давомида шаклланиб келган тилимиздаги сўз ва иборалар, мақолларнинг  маъносини ўзларининг номаъқул тушунчалари орқали бузиб талқин этишади.

Мана, уларнинг саҳна кўринишларидаги гапларидан мисол келтирамиз:

— Болалар, келинглар мақолларни бузамиз, деб таклиф киритади улардан бири.

— Мен ҳамма мақолларни бузиш билан шуғулланаман, шу бир-иккита теша тегмаган мақолни бузиб берсангиз, дейди яна бири. Хуллас, улар ўзбек мақолларини ўз тушунчаларида бузиб кўришади. "Ғунажин кўзини сузмаса, буқа однога кирмайди”,  "Эру хотин нақ ҳўкиз”, "Келинни келганда кўр, қолганини кейин айтасан...” ва ҳоказо.

Жамоанинг дастури ниҳоясига етгач, журналист томошабинлардан интервью олган. Қўшиқчи Рухшона "Дизайн” жамоасига мухлис эканлигини, уларнинг чиқишлари роса ёққанлигини айтган. Яна бир ёш аёл бу ерга фарзанди билан келганлиги ва томошадан маза қилганлиги ҳақида тўлқинланиб гапирмоқда. Ваҳоланки "Дизайн” жамоаси ўз дастурида бошдан-оёқ, майнавозчилик, сўзларнинг қинғир томонга ўгириб гапириш, кимларнингдир устидан кулишдан нарига ўтмаган.

Энг аянчилиси:

Демак, томошабинга ёқаётган экан, улар ҳар бир гап-сўздан фақат қинғирлик, бузуқ маъно ахтаришни, бошқаларнинг устидан истаганча кулишни ўрганадими? Чунки биз жамоа чиқишларида бундан ўзга ибрат бўларли жиҳатни, мазмун-мақсадни кўра олмадик. Шу ўринда савол туғилади. Ўзлари ҳали бирон нима яратишга улгурмаган бу ёш йигитлар нимани бузмоқчи ўзи, тилними, ўзиними, ёшларнинг онги ёки тарбиясиними?

ҚВЗнинг мақсади нима ўзи?

Аслида кулги самимийлик замирига қурилиши керак. Қизиқчилик  орқали халқнинг устидан мазах қилишга ҳеч кимнинг ҳақи йўқ. Айниқса, бугун турли томошалар орқали халқни кулдирмоқчи бўлаётган ёшларни майнавозчилик билан қизиқчиликни адаштириб қўяётгани ғашимизни келтирмоқда. Маълумки "Қувноқлар ва зукколар” телеконкурси бир неча ўн йиллар илгари русларнинг "КВН” (Клуб весёлих и находчивих) телелойиҳаси негизида ташкил этилган. Унда икки ёки ундан кўп жамоалар турли шартлар бўйича баҳс олиб борган. Бу кўрсатувдан мақсад эса талабаларнинг зукко ва билимдонлигини синаб кўриш, уларни янада яхшироқ ўқиб-изланишга ундаш бўлган. Аммо ҳозирги томошабинлар, айниқса, ёшлар орасида оммалашган ҚВЗ (қувноқлар ва зукколар) мазмунан бутунлай ўзгарган. Бу ерда билимдонлик, топқирлик эмас, кўпроқ майнавозчилик роль ўйнайдиган бўлиб қолди, гўё. Масалан, бу конкурснинг 2013 йил финал босқичида Ўзбекистон Жисмоний тарбия институтининг "Интеллектуал” жамоаси намойиш этган томошаларни олайлик.

Мана, жамоа йигитларининг саҳнада айтган гапларига бир эътибор беринг: "Бир кун "Уммон” эшитилган уйдан 40 кун барака кетади”, "Уммон” барибир, овора бўлма, сенда ҳеч нима йўқ”.

Бизни нега жамоа айнан "Уммон” гуруҳига, айниқса гуруҳ хонандаси Зоҳидга ёпишиб олгани ажаблантиради. Бу кўролмасликми ёки маданиятсизлик? Ахир, шу жамоа йигитларига "Уммон” гуруҳи ёқмаса, бу уларнинг шахсий қарашлари.  Лекин шахсий туйғуларни очиқдан-очиқ саҳнада намойиш этиш ва бошқа бир шахсни асоссиз ҳақорат қилишга уларнинг ҳақи борми?

 Аслида оммага тақдим этилаётган ҳар бир ижод маҳсули, у қандай кўринишда бўлишидан қатъи назар, ижтимоийлик тамойилларига амал қилиши керак.

 Хулоса ўрнида:

Ҳар бир иш дастлаб хайрли мақсад йўлида бошланади. Кейин эса айрим кишиларнинг нотўғри тушунчалари сабабли у ўз мазмун-моҳиятидан оға бошлайди. Бугунги айрим ёш қизиқчи жамоаларнинг  хатти-ҳаракатларида ҳам ана шу ҳолатни кўраётгандек бўляпмиз. Уларга айтадиган гапимиз шуки, "Эсингиз борида этагингизни йиғиштириб олинг”, йўқса "Сўнгги пушаймон — ўзингизга душман” бўлади. Биз мақолларни бузмадик, ундан тўғри хулоса чиқарасиз деган умиддамиз.  

 Manba:darakchi.uz